مجله آفتاب

کتاب‌های رنگ‌آمیزی بزرگسالان در آخرین رده‌بندی پرفروش‌های سایت آمازون در رده‌ی اول و دوم جا گرفته‌اند. چند لحظه درباره‌اش فکر کنید. اتفاقی نیست. چندین کتاب دیگر رنگ‌آمیزی برای بزرگسالان حالا در سراسر جهان به فهرست پرفروش‌ها راه یافته‌اند. در انگلیس، پنج تا از ده عنوان برتر، کتاب‌های رنگ‌آمیزی بزرگسالان هستند.

 

موضوع چیست؟

بهترین توضیحی که تا کنون برای این موضوع ارائه شده این است که تمرکز کتاب‌های پرفروش رنگ‌آمیزی برای بزرگسالان، مثل «باغ اسرار» و «جنگل جادو»، بر رفع استرس و آرام کردن کودک درون خواننده است. از این منظر، رنگ‌آمیزی باعث بازگشت تمرکز و دفع سموم دیجیتال می‌شود. جوانا باسفورد، تصویرگر اسکاتلندیِ این کتاب‌ها، به گاردین می‌گوید: «انجام یک کار آنالوگ و کشیدن سیم از پریز آرامش‌بخش است… کتاب‌های رنگ‌آمیزی ماهیچه‌های خلاقیت ما را طوری نرمش می‌دهند که از دوران طلایی دبستان، که خمیر بازی می‌خوردیم، تا حالا تجربه نکرده‌ایم.»

بااین‌همه، چنین توجیهی برای موفقیت استثنایی کتاب‌های رنگ‌آمیزی بزرگسالان نمی‌تواند سیر عجیب تکامل سلیقه‌ی خواننده در سراسر جهان را توضیح دهد؛ محبوبیت انفجار‌ی ژانرهای خاصی که تا یک نسل قبل «بچگانه» تلقی می‌شدند. هرچه باشد، فقط کتاب‌های رنگ‌آمیزی روی بورس نیستند؛ رمان‌های گرافیکی، کتاب‌های کمیک، و به‌خصوص کتاب‌های رده‌ی سنی نوجوانان مثل «هری پاتر» و «بازی‌های عطش» هم پرطرفدار هستند. فقط در ۲۰۱۴، کتاب‌های نوجوان سریع‌ترین رشد را در بازار کتاب و ژانرهای کتاب الکترونیک داشته‌اند.

حالا نظریه‌ای دیگر برای توضیح صدرنشینی یک کتاب رنگ‌آمیزی در فهرست پرفروش‌های آمازون: عادت‌های کتاب‌خوانی دیجیتال ما قبح خواندن کتاب‌هایی خاص را از بین می‌برند. به عبارت دیگر، تجربه‌ی خرید آنلاین کتاب بدون آن‌که کسی بفهمد و خواندن کتاب روی کتاب‌خوان‌های دیجیتال استفاده‌ از انواع مشخصی از محتوا را تسهیل می‌کند. هیچ‌کس خبر ندارد شما چه کتاب‌هایی روی کتاب‌خوان دیجیتال خود دارید. پس می‌توانید بدون این‌که بعداً قضاوت شوید، چیزهای جدیدی را بیازمایید. این فرض را می‌توان تا حدی با نگاه به داده‌های به‌دست‌آمده از رمان‌های نوجوان تأیید کرد: بیشترین آمار خرید را کهنسالان داشته‌اند نه نوجوانان. فروش کتاب‌های الکترونیک کودک و نوجوان هم نزدیک ۵۳ درصد رشد کرده. ساده است. بزرگسالان افتاده‌اند به خرید نسخه‌های الکترونیکی کتاب‌های کودک و نوجوان که یک چرخه‌ی مثبت بازخورد می‌سازد. کتاب‌هایی که در تخت‌خواب، در آسایش و گمنامی، آنلاین خریداری و روی کتاب‌خوان‌های دیجیتال دانلود شده‌اند می‌توانند منجر به شکوفایی ژانرهای خاصی شوند.

این آزادی در آزمودن راه را برای موج انواع مختلف محتوا در جریان اصلی باز خواهد کرد؛ نه‌تنها محتوای «نوبالغان» بلکه محتوای مخصوص «بالغ‌ها». اگر مردم به جای خرید آنلاین مجبور بودند یک نسخه‌ی چاپی از «پنجاه پرده از گری» را به فروشنده‌ی نزدیک‌ترین کتاب‌فروشی بارنزاندنوبل بدهند، همین‌قدر از این کتاب استقبال می‌کردند؟ «پنجاه پرده از گری» حالا با فروش بیش از یک میلیون نسخه پرفروش‌ترین کتاب تاریخ آمازون کیندل است. به مرحمت فرمت کتاب الکترونیک، «پنجاه پرده از گری» به‌تنهایی شیوه‌ی مصرف پورنوگرافی را عوض کرد. البته در مورد کتاب‌های رنگ‌آمیزی،‌ نه کتاب الکترونیک برای دانلود هست نه روشی برای استفاده از آن روی کیندل. با این وجود، شما آن را آنلاین سفارش می‌دهید و همین‌جاست که ذات ویروس‌گونه‌ی اینترنت به میدان می‌آید و قبح خرید کتاب‌های رنگ‌آمیزی را برای خواننده می‌شکند. وقتی چیزی به تب آنلاین تبدیل می‌شود، توان حرکت و مهر تأیید خود را از خیل آدم‌ها می‌گیرد.

«باغ اسرار»، که از زمان انتشارش در مارس ۲۰۱۳ بیش از ۴/۱ میلیون نسخه فروخته، کتاب رنگ‌آمیزی معمولی نیست؛ تبدیل شده به شوروحالی اینترنتی. آدم‌های مشهوری مثل زویی دشانل از کتاب باسفورد اسم می‌برند و تصویرسازی‌های زیبایش مدام در پینتِرِست و اینستاگرام دیده می‌شود. وقتی سروکله‌ی این تصاویر در شبکه‌های اجتماعی آفتابی می‌شود، به ایجاد شوروحال کمک می‌کند و وقتی خواننده‌ها می‌بینند تب یک کتاب رنگ‌آمیزی در اینترنت بالا گرفته، خرید آن برایشان امن‌تر خواهد شد. یک‌باره، خریدن یک کتاب رنگ‌آمیزی عوض این‌که «خجالت‌آور» باشد «باحال» می‌شود.

البته یک توضیح ناراحت‌کننده‌تر هم برای فراگیر شدن کتاب‌های رنگ‌آمیزی در جهان وجود دارد. شاید گوگل احمق بارمان می‌آورد؛ نمایش اینترنتی بی‌پایان عکس‌های گربه‌های خنگ، کامنت‌های بچگانه و شوخی‌های مستهجنی که عموماً در قالب تصویر فوراً در فضای مجازی پخش می‌شود ما را کودن کرده. ما که همه در «کم‌عمق‌ها» (نام کتابی با عنوان فرعی «اینترنت چه بر سر مغزهایمان می‌آورد») گیر افتاده‌ایم، داریم خردورزانه کتاب رنگ می‌کنیم تا با بیم اگزیستانسیالیستی زندگی در جامعه‌ی دیجیتال مبارزه کنیم. اگر این فرض درست باشد، باید برای سیلی از ژانرهای کتاب‌های دوران کودکی‌مان آماده شویم؛‌ کتاب‌های پاپ‌آپ، افسانه‌های جن‌وپری و شاید کتاب‌های مقوایی برای بزرگسالان. ممکن است بامزه شود.

خبر خوب این‌که به لطف کتاب‌خوان‌های الکترونیک حالا نسبت به قبل شانس دیدن نمونه‌کتاب‌های بیشتری داریم؛ نشانه‌هایی از پیدایش روش‌هایی از کتاب‌خوانی و آزمون‌وخطا در کتاب‌خوانی هست که قبلاً به‌هیچ‌وجه میسر نبود. ژانرهایی کاملاً‌ نو، بالقوه در آستانه‌ی خلق و کشف هستند. پس شاید وقتش رسیده باشد خیز کتاب‌های رنگ‌آمیزی بزرگسالان را جشن بگیریم. افق پیش رو نشان می‌دهد شاید داریم کتاب‌هایی را می‌خوانیم که دوست داریم بخوانیم، نه کتاب‌هایی که فکر می‌کنیم دیگران دوست دارند ما بخوانیم.

منبع: واشنگتن‌پست