هفت سال پیش چنگال لودرهای شرکت آب و فاضلاب خوزستان به دل محوطه تاریخی دوهزاروهفتصدساله‌ی روستای جوبَجی رامهرمز چنگ زد و خبر از کشف گنجینه‌ای بزرگ داد؛ گنجینه‌ای ارزشمند و دیریافته. بااین‌همه، خطر رد شدن کانال آب، که پروژه‌ای ملی بود، در کمین این محوطه‌ی باستانی باقی ماند تا اینکه در بهمن ۱۳۹۱ پریسا محمدی، رئیس وقت پژوهشگاه باستان‌شناسی، حکم آخر را اعلام کرد: «پیشنهاد پژوهشکده‌ی میراث فرهنگی در رابطه با مسیر انتقال آب، تغییر مسیر نصب، احداث و لوله‌گذاری در خارج از عرصه و حریم محوطه جوبجی است.» ( تصویر شماره یک) اما اکنون بار دیگر مسؤولان سازمان آب و برق با مدیران پژوهشکده‌ی میراث فرهنگی وارد مذاکره شده‌اند که شاید روزنه‌ای دوباره برای رد شدن این کانال از عرصه‌ی جوبجی پیدا کنند. مسأله اینجاست که در حال حاضر کاوشی با حمایت سازمان آب و برق انجام شده و احتمال اینکه این خطر دوباره بر سر جوبجی سایه افکند وجود دارد. باید دید مسؤولان وقت سازمان میراث فرهنگی در این زمینه چه تصمیمی می‌گیرند.
برخورد پروژه‌های صنعتی با آثار تاریخی همواره یکی از دوراهی‌های سخت و پیچیده بر سر راه مسؤولان سازمان‌های مربوطه بوده و هست. انتخابی که کمتر پیش آمده به نفع حفاظت از آثار تاریخی ایران رقم بخورد. احداث سد سیوند و خطرهایی که مجموعه‌ی پاسارگاد را تهدید می‌کرد هنوز هم بر خاطر دوستداران میراث فرهنگی و هویت ملی ایران زخم می‌زند. اکنون بار دیگر محوطه‌ی باستانی جوبجی با این دوراهی مواجه شده است. اگرچه مدیران میراث فرهنگی یک بار در این باره دست به انتخاب زده‌اند، گویا این قصه سر دراز دارد.
بر سر این موضوع به سراغ محمد اسحاقی، مشاور مدیرعامل در گنجینه‌ی آب و مدیر امور مهندسی سازمان آب و برق خوزستان، رفتیم اما او به‌هیچ‌عنوان حاضر به گفت‌وگو با «شبکه آفتاب» نشد: «صحبت‌هایی درباره‌ی رد شدن کانال از این محوطه‌ی تاریخی با مسؤولان سازمان میراث فرهنگی انجام شده اما این به رسانه‌ها مربوط نیست. شاید حرف‌هایی بین ما و میراث فرهنگی رد و بدل شده باشد که مسؤولان میراث فرهنگی نخواهند رسانه‌ها بدانند و منتشر شود. شما اگر اطلاعاتی در این زمینه می‌خواهید از خود اداره‌ی میراث فرهنگی جویا شوید» و تلفن را قطع می‌کند.
حمیده چوبک: پرونده را بررسی می‌کنیم
حمیده چوبک، رئیس پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی، اما خبر از جلسه‌ای دوباره با مسؤولان سازمان آب و برق می‌دهد. او پیش از این حکمی برای کاوش محوطه‌ی باستانی جوبجی صادر کرده مبنی بر اینکه کاوش با حمایت سازمان آب و برق انجام شده است. چوبک می‌گوید: «به‌هرحال باید این موضوع بررسی و تمام ابعاد آن در نظر گرفته شود. اکنون نمی‌توان نظر قطعی داد. در آینده جلساتی با سازمان آب و برق خواهیم داشت.»
آرمان شیشه‌گر، سرپرست گروه باستان‌شناسی جوبجی، درباره‌ی کاوشی که با حمایت سازمان آب و برق انجام شده می‌گوید که زمستان برای کاوش رفته‌اند ولی هنوز نتوانسته‌اند تصمیم بگیرند که کانال از این محوطه رد بشود یا نه. این را هم باید در نظر داشت، قبل از اینکه آرامگاه عیلامی کشف شود، مسؤولان سازمان آب در راه کشیدن این کانال بودند.
آثار بسیاری در این محوطه‌ی تاریخی به‌دست آمده که به گفته‌ی او فعلاً نمی‌توان اطلاعات دقیق را رسانه‌ای کرد: «پژوهش و بررسی‌های من روی داده‌ها ادامه دارد و امسال آنها را به همایش باستان‌شناسی ارائه می‌کنم.»
عاطفه رشنو، معاون میراث فرهنگی خوزستان، هم پاسخگوی تلفن نیست. افشین حیدری، مدیر اداره‌ی میراث فرهنگی خوزستان، هم که به‌تازگی برکنار و خسرو نشان جایگزین او شده است.
قزلباش: راه دیگری وجود ندارد
در این میان قزلباش، یکی از مدیران ساخت کانال‌های آبرسانی، برخلاف اسحاقی حاضر است درباره‌ی این پروژه صحبت کند: «ما در بخش اجرایی هستیم و تاکنون مدیران پروژه (آقای اسحاقی) دستوری برای ساخت این کانال آب نداده‌اند. در واقع آنها باید با سازمان میراث فرهنگی به نتیجه برسند و دستور ساخت کانال را بدهند.»
اما چرا مسؤولان سازمان آب و برق اصرار دارند که این کانال از این محوطه بگذرد؟ قزلباش دلیل آن را توضیح می‌دهد: «به‌راستی راه دیگری برای کشیدن این کانال جز از محوطه‌ی تاریخی جوبَجی وجود ندارد. واقعاً ما هم مایل نبودیم که این اتفاق بیفتد وگرنه چرا باید اینقدر انرژی و وقت بگذاریم تا با مسؤولان میراث فرهنگی وارد مذاکره بشویم. اگر شدنی بود با کمال میل از راهی دیگر می‌رفتیم. بارها همکاران میراث فرهنگی در رده‌های بسیار بالا آمدند و محوطه را دیدند. آنها با چشم خودشان مشاهده کردند که واقعاً نمی‌شود کار دیگری کرد. ما اسناد و مدارک بسیاری فرستادیم.»
او از اهمیت این کانال آب می‌گوید که قرار است دوازده هزار هکتار از مزارع رامهرمز را آبیاری کند: «مسأله‌ی اساسی اینجاست که نقطه‌ی صفر این کانال از جوبجی است و مطالعات این پروژه پیش از کشف این محوطه‌ی باستانی انجام شده بود.»
بااین‌حال نباید فراموش کرد که این محوطه‌ی باستانی تاریخ دوم مرداد ۱۳۸۷ با شماره‌ی ۲۳۰۵۲ ثبت ملی شده است. این کشف بسیاری از باستان‌شناسان را شوکه کرد. آرامگاه جوبجی رامهرمز سازه‌ی سنگی مدفون در زیر زمین است که دو تابوت مفرغی در آن قرار گرفته بود. در این تابوت‌ها دو زن هفده و سی تا سی‌وپنج‌ساله مدفون بودند. تعداد آثار یافت‌شده در این مقبره‌ی خانوادگی حدود ششصد قلم شیء شامل حلقه‌های طلایی منسوب به حلقه‌ی قدرت، پیکره‌هایی انسانی، دستبند، مهره‌هایی از جنس عقیق و کاسه‌هایی از جنس مرمر و مفرغ بوده است.
حالا باید دید که بعد از این مسؤولان میراث فرهنگی چه تصمیمی می‌گیرند، آیا کانال آب از عرصه‌ی جوبجی رد می‌شود؟
